Afgelopen week kwam het rapport ‘Kerk op weg naar 2025. Een verkenning’ in het nieuws. Verschillende kranten berichtten erover. De een genuanceerder dan de ander. Zo kopte Trouw dat predikanten na 8 jaar uit hun gemeente zouden moeten vertrekken. Op Twitter reageerden sommige predikanten verontrust, alsof het niet om een verkenningstocht zou gaan, maar om een gelopen race. Nu moeten we de sturende invloed die van een verkenning als deze uitgaat, niet onderschatten. Maar er is nog een flinke weg te gaan voordat het tot besluitvorming komt. En dan nog. Veel zal afhangen van de concrete uitwerking, de checks en balances, die wordt aangebracht.
Dit neemt niet weg dat er procedureel nog wel wat aan te merken valt. Zo is er anderhalve maand geleden een landelijke enquête uitgerold over de toekomstige organisatie. Komt die in feite niet te vroeg? Ik schreef al eerder een kritische blog over methode en (met name) inhoud. Het gevoel van onbehagen versterkt zich nu de bijbehorende verkenning ‘uit’ is. Allerlei vragen in de enquête moeten gelezen en verstaan worden tegen de achtergrond van het rapport. De antwoorden zijn gegeven zonder dat mensen er kennis van hebben kunnen nemen. De kans is groot dat de antwoorden anders zouden uitvallen als de respondenten meer zouden hebben geweten van de achtergronden van en overwegingen bij de vraagstukken. De beoordeling van de resultaten zal echter niet anders plaats kunnen vinden dan mét de kennis van dit rapport in het achterhoofd. Al met al bevestigt de gang van zaken me in mijn oordeel over de enquête: volstrekt niet serieus te nemen.
Een tweede kanttekening betreft de wijze van publicatie. Ik vind het niet zo vreemd dat predikanten kritisch reageren. De eerste complottheorieën over een machtsgreep van de Dienstenorganisatie doen al de ronde (al is het rapport van de hand van de secretaris van de synode), tot op Twitter tegensputterende vertegenwoordigers van de Dienstenorganisatie ten spijt. De predikanten zijn in de kerk de grootste groep die als professionals te maken zal hebben met de kerkelijke reorganisatie. Het is dan bepaald niet charmant dit rapport onaangekondigd in de publiciteit te zetten. Het minste zou toch zijn dat predikanten en andere professionals in de nieuwsbrief die ze geregeld krijgen zouden zijn ingelicht dat dit allemaal staat te gebeuren. Een voorkeursbehandeling door inspraak vooraf hoeft wat mij betreft niet, past ook slecht bij de structuur van de Protestantse Kerk. Maar zoals het nu gaat, voelt het toch als een soort van overval. Onnodig. Ongewenst ook.
Meer en meer krijg ik het gevoel dat een duidelijk en vooral ook verantwoord kompas ontbreekt. De eerste stap zou zijn geweest: een kerkbreed gesprek over wat voor kerk we nodig hebben in 2025, wat we willen vasthouden, wat we willen loslaten of zelfs maar liever kwijt zouden zijn. Dat alles mondt uit in een aantal uitgangspunten. Op basis daarvan zou de volgende stap zijn een nota, zoals die nu voorligt, met een aantal stellingen en scenario’s. In de discussie daarover zou eventueel ook het middel van de enquête kunnen worden ingezet, al luistert het nauw. Deze stap vraagt misschien wel twee rondes, juist ook om recht te doen aan wat er wordt ingebracht vanuit de verschillende geledingen. Een en ander loopt dan uit op een aantal conclusies en het traject van de formele besluitvorming. Op dit moment lijken de verschillende stappen in het project door elkaar te lopen. Dat overtuigt niet echt.
Pingback: Kerk naar 2025: inhoud | Dienstwerk